268. rocznica urodzin wielkiego Polaka i bohatera

W 1770 r. Jan Henryk Dąbrowski rozpoczął służbę wojskową jako podchorąży w armii saskiej. W 1779 r. brał udział w kampanii o sukcesję bawarską. Od 1780 r. służył w stopniu porucznika w gwardii elektorskiej w Dreźnie.

W 1792 r. Dąbrowski przeszedł do wojska polskiego w stopniu wicebrygadiera i złożył przysięgę wierności konfederacji targowickiej.

Dąbrowski oraz polskie Legiony w służbie we Włoszech

Po upadku insurekcji Dąbrowski spodziewał się konfliktu między Prusami a pozostałymi zaborcami, a także pokładał nadzieje w sojuszu z Francją. W 1796 r. przybył do Francji, gdzie w porozumieniu z Napoleonem Bonaparte założył Legiony Polskie we Włoszech, opierając się na umowie zawartej w 1797 roku w Mediolanie z Republiką Lombardzką. Aby zdobyć fundusze na utworzenie Legionów Dąbrowski, sprzedał ziemię w Pierzchowie, która wcześniej należała do jego ojca.

Jako dowódca I Legii walczył m.in. pod Reggio i nad Trebbią oraz brał udział w zdobyciu Rzymu. W trakcie walk w Apeninach odniósł rany. Po bitwie pod Marengo, z rozkazu Bonapartego, utworzył dwa nowe legiony. Po pokoju w Amiens przeszedł na służbę Republiki Cisalpińskiej, awansując na stopień generała dywizji.

Od 1802 r. pozostawał w służbie włoskiej, gdzie także wstąpił do masonerii i został adeptem 29 stopnia rytu szkockiego.

3 listopada 1806 r. po zwycięskiej bitwie pod Jeną i wkroczeniu wojsk francuskich na terytoria Polski Dąbrowski wraz z Józefem Wybickim wydali w Poznaniu odezwę, wzywającą do zorganizowania powstania wielkopolskiego.

W 1807 r. jako dowódca części wojska polskiego, znanej jako III Legia, brał udział w wyzwalaniu ziem polskich położonych na lewym brzegu Wisły, zdobywając między innymi Tczew. Uczestniczył także w oblężeniu Gdańska oraz w bitwie pod Frydlandem. W 1808 r. został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Virtuti Militari. W kampanii 1809 r. był autorem planu wyprawy do Galicji i odniósł zwycięstwa nad Austriakami pod Radzyminem i Łęczycą.

W 1812 r. dowodził jedną z trzech dywizji polskich w piątym korpusie i odznaczył się w bitwach pod Mohylewem i Borysowem. 26 listopada, podczas bitwy nad Berezyną, został ciężko ranny w czasie obrony jednego z mostów.

W 1813 r. walczył pod Teltawem, Grossbeeren, Juterbogk oraz w bitwie pod Lipskiem. Po śmierci księcia Józefa Poniatowskiego, objął funkcję naczelnego wodza armii Księstwa Warszawskiego.

Ostatnie lata życia

W 1815 r. po upadku Napoleona powrócił do Warszawy i objął przywództwo Komitetu Organizacyjnego Wojskowego. Jego głównym zadaniem było zorganizowanie armii dla nowo utworzonego Królestwa Polskiego, gdzie otrzymał stopień generała jazdy. Odmówił przyjęcia namiestnictwa nad Królestwem, które zaproponował mu car Aleksander I Romanow. 24 listopada 1815 r. przeszedł w stan spoczynku. Następnie został senatorem i wojewodą, lecz później wycofał się z życia publicznego, osiedlając się w swoich majątkach w Winnej Górze, w Wielkim Księstwie Poznańskim. Tam zmarł 6 czerwca 1818 r. na skutek zapalenia płuc, powiązanego z gangreną starej rany na nodze.

Został pochowany początkowo w miejscowym kościele, a od 1863 r. spoczywa w sarkofagu w bocznej kaplicy. Jego serce przechowywano najpierw w pałacu w Winnej Górze, następnie w Krakowie i poznańskim ratuszu, a od 1997 r. znajduje się w Krypcie Zasłużonych Wielkopolan w podziemiach kościoła św. Wojciecha w Poznaniu.

W 1797 r. Józef Wybicki, żołnierz i poeta, stworzył "Pieśń Legionów Polskich we Włoszech" dla Legionów Dąbrowskiego. Ta pieśń została entuzjastycznie przyjęta przez wojsko generała Dąbrowskiego i z czasem zyskała przydomek "Mazurka Dąbrowskiego". Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, stała się hymnem państwowym. Dąbrowski pozostawił po sobie rękopisy, które później zostały wydane jako "Pamiętniki" i "Wyprawa do Wielkopolski w roku 1794".